Cao huyết áp là một trong các nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh nguy hiểm về tim mạch như cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành và tai biến mạch máu não (đột quỵ).
Biến chứng nhồi máu cơ tim do huyết áp tăng cao
Y học hiện đại có nhiều loại thuốc điều trị cao huyết áp theo các cơ chế khác nhau: Thuốc làm giãn mạch, thuốc lợi tiểu, thuốc ức chế men chuyển…Tuy nhiên các loại thuốc này đều có hại cho gan, thận và có những phản ứng phụ không mong muốn, có hại cho sức khoẻ người bệnh và khi dùng phải có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
Việc điều trị cao huyết áp không dùng thuốc tây là một trong những chiến lược để giúp người bị cao huyết áp sống vui, sống khỏe với bệnh. Khi huyết áp tăng nhưng ở mức vừa phải (dưới 160/100mmHg), không kèm các bệnh lý tiểu đường, suy tim, suy thận, … thì bệnh nhân có thể sử dụng các biện pháp điều trị không dùng thuốc để kiểm soát đường huyết. Các biện pháp đó là:
Về sinh hoạt:
– Buổi sáng, khi tỉnh dậy không nên vội rời khỏi giường, hãy nằm trên giường cử động chân tay, đầu, cổ cho cơ bắp để tăng lưu thông máu. Sau đó từ từ ngồi dậy, rồi mới ra khỏi giường vận động để tránh hiện tượng thay đổi huyết áp đột ngột do tư thế.
– Nên rửa mặt và súc miệng bằng nước ấm (30 – 35¬) để tránh gây kích thích phần cảm thụ của da, làm co giãn mạch máu xung quanh dẫn tới ảnh hưởng huyết áp. Khi vệ sinh răng miệng xong nên uống một cốc nước ấm để giúp thanh lọc cơ thể, vừa làm loãng máu, từ đó tăng lưu thông máu.
– Việc quan hệ vợ chồng ở người huyết áp cao cần hài hòa, nhẹ nhàng, tránh gấp gáp, quá độ sẽ làm ảnh hưởng đến huyết áp. Mỗi tuần chỉ nên quan hệ 1 lần.
– Nên tạo cho mình giấc ngủ ngon. Hạn chế thức quá khuya; trước khi đi ngủ nên ngâm chân vào nước ấm, rồi xoa bóp hai chân để thúc đẩy tuần hoàn máu.
– Ngoài ra, cần giữ cho tinh thần thư thái, tình cảm ít xúc động. Cần biết kiềm chế, tránh những cơn giận dữ nóng nảy không cần thiết, vì tức giận làm gan bốc hỏa, choáng đầu hoa mắt, gây cao huyết áp, thậm chí đột quỵ rất nguy hiểm.
– Bỏ thói quen hút thuốc lá. Việc bỏ hút thuốc là biện pháp mạnh mẽ nhất để đề phòng các bệnh về tim mạch và ngoài tim mạch. Thuốc lá còn làm giảm tác dụng của một số thuốc hạ huyết áp.
Về ăn uống:
Chế độ dinh dưỡng hợp lý cho người cao huyết áp
– Giảm muối, biện pháp hàng đầu trong điều trị cao huyết áp: có 60% người cao huyết áp có thể kiểm soát được bằng cách giảm muối trong chế độ ăn. Nên giới hạn muối ở mức 5g/ngày. Ngoài lượng muối có sẵn trong thực phẩm (2g đối với thức ăn không ướp muối), lượng muối dùng để nêm vào thức ăn mỗi ngày là một muỗng càphê muối gạt ngang hoặc hai muỗng càphê nước mắm, hoặc ba muỗng xì dầu (chứa khoảng 3g muối). Đối với trẻ em, việc nêm muối là không cần thiết, vì nhu cầu muối của trẻ đã có đủ từ thực phẩm và sữa (2g/ngày). Ngoài việc tạo thói quen ăn lạt cho bé, việc giảm muối thời thơ ấu có tác dụng dự phòng cao huyết áp sau này.
– Giảm chất béo, giảm năng lượng: nếu bạn thừa cân, nên chuyển các món chiên xào sang luộc kho để giảm lượng chất béo khẩu phần. Nếu bạn ăn nhiều cơm, nên thay hai chén cơm thành hai chén rau để giảm 500kcal mỗi ngày.
– Giảm rượu: chỉ uống tối đa 26g/ngày, tức hai lon bia 330ml hoặc một lon bia 500ml. Không nên uống quá 20-30g ethanol/ngày đối với nam giới và 10-20g ethanol/ngày với
nữ giới. Việc uống rượu làm tăng nguy cơ cao huyết áp và làm giảm tác dụng của một số thuốc hạ huyết áp.
-Tránh ăn thức ăn cay và thức ăn tinh: loại thức ăn này làm việc đại tiện khó khăn, dẫn đến táo bón. Khi đại tiện khó khăn sẽ làm tăng huyết áp, và có nguy cơ gây xuất huyết não.
– Không ăn phủ tạng động vật: những thức ăn này giàu cholesterol, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và tăng huyết áp.
-Tránh uống trà đặc: trong trà có chất cafein, làm đầu óc hưng phấn, tim đập nhanh và tăng huyết áp.
– Tăng Kali: 3,5g/ngày hoặc 50mg/kg cân nặng. Nếu một ngày bạn ăn được 300 – 500g rau (đặc biệt các loại rau lá xanh đậm và rau củ có màu vàng), 300g trái cây là bạn đã bảo đảm được hơn 3g kali trong khẩu phần. Ăn một dĩa rau muống luộc vào buổi trưa, một chén canh cải và một dĩa xà lách trộn vào buổi chiều, một trái cam là bạn đã bảo đảm được nhu cầu kali trong một ngày. Nếu không thể ăn lạt để giảm muối thì bạn vẫn có thể giảm nguy cơ của bệnh bằng cách ăn nhiều rau và trái cây.
– Tăng Canxi: Ăn cá nhỏ nguyên xương, nghêu sò, uống sữa, ăn mè là những biện pháp tăng canxi trong khẩu phần. Chỉ cần uống 200g sữa bột không béo, ăn 50g nghêu sò, một muỗng mè đen là bạn đã nhận được 70% nhu cầu canxi mỗi ngày.
– Ăn nhiều thực phẩm chứa vitamin C giúp hạ huyết áp: Nhiều nghiên cứu cho thấy vitamin C có vai trò quan trọng đối với huyết áp, vitamin C làm tăng độ bền thành mạch, là tác nhân chống ôxy hóa mạnh giúp bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Những thực phẩm chứa nhiều vitamin C là các loại rau xanh, cà chua, đậu đỗ, trái cây như cam, quýt, bưởi, ổi, táo, …
– Phương pháp dân gian giúp hạ huyết áp: 1/2 kg rau cần rửa sạch, xay (hoặc giã nhuyễn) để vắt lấy nước uống. Hạt lạc (đậu phộng) 200g, để cả vỏ lụa đem ngâm vào nửa lít giấm ăn, mỗi tối trước khi đi ngủ nhai 10 hạt và nuốt; hay lá liễu tươi 250g, cho vào cùng 1 lít nước, rồi sắc (nấu) kỹ, uống trong ngày.
Về vận động:
Vận động đều đặn mỗi ngày giúp kiểm soát huyết áp tốt hơn
– Ngoài hoạt động thường ngày, người bị cao huyết áp cần vận động thêm 30 phút nữa như đi bộ, chạy, nhảy dây, bơi lội, bóng bàn, cầu long, tập yoga… phù hợp với sức khoẻ và lứa tuổi. Vận động giúp tăng lưu thông máu, cải thiện tuần hoàn và huyết áp, làm tim và phổi khỏe hơn, giúp kiểm soát đường huyết, điều chỉnh trọng lượng, giảm stress…
– Việc tập thể dục buổi sáng ở người cao huyết áp không nên vận động mạnh, chỉ nên đi bộ, thể dục mềm dẻo, hoặc tập thái cực quyền… để giúp tăng cường được khả năng co giãn của mạch máu, có lợi cho việc điều hòa huyết áp.
– Tăng dần cường độ tập luyện thể chất hàng ngày. Năng đi dạo bộ. Luyện các bài tập nhỏ làm cho thành mạch được linh hoạt và dẻo dai. Nếu bạn quyết định tập thể thao, thích các bài tập nhằm tạo độ bền (tập thở, bơi lội…) cũng không nên tập quá sức sẽ làm tăng áp lực lên tâm thu. Vì vậy, tốt nhất nên tập vừa phải (30 phút) mỗi ngày, tăng dần cường độ tập từ ít đến vừa phải và điều độ.
– Việc vận động và ăn uống để điều chỉnh trọng lượng hợp lý, giảm cân ở những người béo phì là cần thiết vì béo phì là nguyên nhân gây nên nhiều bệnh lý và làm giảm hiệu quả của thuốc điều trị.
Theo Trần Thảo
